|
میانبر عمران تحقیق پروژه مقاله پایان نامه درباره وبلاگ به وبلاگ من خوش آمدید آخرین مطالب
آرشيو وبلاگ نويسندگان مقدمه آثاری از اسباب و ابزارهای سنگی انسان اولیه به دست آمده است که تاریخ آنها به پنجاه تا صد هزار سال پیش از میلاد می رسد. نخستین اسبابهای سنگی انسان را ریگهای رودخانه ها و کرانه های دریا تشکیل می داده اند زیرا، این سنگها آسان به دست آمده و گرفتن آنها در دست نیز سهل بوده است. از همین زمان، صنعت تراشیدن سنگ در تهیة ابزارهای سنگی بتدریج رواج یافته است (این آثار را در آفریقا و اروپا یافته اند) . دورة مزبور، که هنوز در سنگها تغییرات زیادی نداده اند و تنها به تراشیدن آنها می پرداخته اند، به دورة «دیزینستگی» یعنی دورة سنگهای قدیمی، موسوم است. مثلاً، سنگ آتشزنه (چخماق) بیش از همه مورد استعمال داشته است و در صورت فقدان ان از کوارتزیت، ابسیدین، ژاسپ، و گاهی نیز از ماسه سنگ استفاده می شده است. در آغاز کار، اسباب و وسایل کار خشن و خیلی ابتدایی بوده است اما، پس از چندی، در دورة «دیزینسنگی» میانی (دورة «موسته رین» و غیره)، اسبابها و ابزارها تکامل بیشتری یافتند و به صورت قلمهای مختلف، که به کار سوراخ کردن و تراشیدن سنگها می خوردند، در آمدند و ضمناً کوچکتر و ظریفتر نیز شدند.
انواع سنگ ها
کلیه سنگها را به سه دستة بزرگ می توان تقسیم کرد:
الف) سنگ های آذرین :
این سنگها از ژرفاهای زمین به صورت توده های مذاب، به نام تفتال (ماگما)، بیرون آمده اند. گاهی این مواد گداخته در زیر لایه های قشر جامد زمین می مانند و به سطح زمین نمی رسند؛ و گاهی نیز به سطح خارجی زمین راه می یابند و همراه با انفجار، از دهانة کوههای آتشفشان خارج می شوند. این سنگها را به این علت که از مواد گداخته تشکیل شده اند، سنگهای آذرین و از این لحاظ که درون زمین به وجود آمده اند، سنگهای درونزاد و از این لحاظ که از درون زمین به خارج راه یافته اند، سنگهای خروجی، و گاهی نیز به آنها سنگهای تفتالی می گویند.
ب) سنگهای تهنشستی-
این سنگها، از نهشته هایی که در آب یا هوا گذاشته شده شکل گرفته اند و به این سبب که در سطح زمین به وجود آمده اند، آنها را سنگهای برونزاد نیز می نامند.
ج) سنگهای دگرگونی
– این گونه سنگها بر اثر تغییر شکل یا دگرگونی سنگهای تهنشستی یا خروجی به وجود آمده اند. به علت اینکه در این سنگها بلورها به شکل لایه لایه قرار گرفته اند، آنها را سنگهای بلورلایه نیز می گویند. سنگهای دگرگونی صفات مشترک سنگهای آذرین و تهنشستی را دارند.
خواص عمومی سنگها
ساختمان سنگها
- سنگ اگر از یک عنصر منحصر به فرد تشکیل شده باشد، آن را سنگ ساده می گویند، مانند کوارتزیت که تنها از کواتز تشکیل شده است. اگر سنگ از چند عنصر مشخص تشکیل شده باشد آن را سنگ مرکب می گویند، مانند سنگ خارا که از فلدسپات، میکا، و کوارتز تشکیل شده است.
شکل عناصر
–عناصری که سنگها از آنها تشکیل می شوند، اگر دارای شکل هندسی مشخص و معینی باشند، متبلور یا به اختصار بلور نامیده می شوند و اگر فاقد شکل هندسی باشند آنها را بی شکل می گویند.
سختی
–سختی کانیها با یکدیگر فرق دارد و حتی بعضی از کانیها، در رویه های مختلف خود، دارای سختیهای مختلف هستند. از این رو مقایسة آنها برای شناختن و تمیز دادن کانیها از یکدیگر به ما کمک بسیار می کند.
عناصر تشکیل دهندة سنگها
الف – سیلیس یا انیدرید سیلیسیوم :
انیدرید سیلیسیوم (SiO2) را گاهی در میان اکسیدها رده بندی می کنند زیرا کوارتز از نظر شیمیایی یک اکسید است.
ب ) فلدسپاتها :
فلدسپاتها سیلیکاتهایی هستند که خواص شیمیایی و فیزیکی آنها اندکی با هم اختلاف دارد و به سه گروه تقسیم می شوند: 1- فلدسپاتهای سود یومی – پوتاسیومی ، 2- فلدسپاتهای پلاژیوکلاز ، 3- فلدسپاتهای باریومی – پوتاسیومی یا هیالوفان.
کانی ها
از نقطه نظرهای مختلف
بستر
ترکیب شیمیایی
از نظر مقدار سیلیس
از نظر بافت
از نظر رنگ عناصر
کانی های فرعی
سیلکاتها
اکسیدها
سولفورها
فسفاتها
کربوتانها
سولفاتها
گچ: H2O 2 . CaSO4 . نام این کانی از گلمة یونانی «گیپسوس» آمده است. به این کانی در یونان قدیم گیپسوس می گفتند.
ترکیب شیمیایی :
5/32 درصد CaO ، 6/46 درصد SO3 ، 9/20 درصد H2O . معمولاً خالص است. ناخالصیهای مکانیکی آن عبارتند از : مواد رسی یا آلی، دانه های کوارتز و غیره.
گچ، بر اثر دمای 120 تا 140 درجه آب خود را از دست داده و به صورت «گچ بنایی» در می آید ولی اگر دما از این حدود بیشتر باشد، همة آب خود را از دست می دهد و دیگر نمی تواند آب جذب کند. در این صورت به آن «گچ سوخته» می گویند. گچ بنایی را اگر با آب مخلوط کنیم به صورت خمیری در می آید که بسرعت سخت شده و برحجمش افزوده می شود.
ویژگی :
گچ اگر به صورت بلور باشد، به وسیلة شکافت کامل در امتداد (010) و سختی کمش به آسانی شناخته می شود. اگر به صورت توده های متراکم باشد، منظره ای شبیه به مرمرپیدا می کند. در این حالت به وسیلة سختی کم و عدم خروج CO2 بر اثر HCL تشخیص داده می شود. در شعلة فوتک آب خود را از دست می دهد و به صورت مینایی سفید در می آید، در آبی که به وسیلة H2SO4 اسیدی شده باشد، آسانتر از آب خالص حل می شود. HCL به مقدار کم آن را حل کند.
منشأ و بستر :
در طبیعت، گچ از راههای مختلف تشکیل می شود. اصولاً گچ جزو تهنشستهایی است که منشأ شیمیایی دارند و در میان آهکرسها (مارنها) یافت می شوند گچ، گاهی از اکسایش پیریت آهن، که نخست به سولفات آهن و سپس در مجاورت آهک به سولفات کلسیوم آبدار مبدل می شود، حاصل می شود. در نواحی بری و خشک، همینکه آبهای عمقی، که گچ را در خود حل کرده اند، به سطح زمین برسند، بتدریج آب تبخیر شده و گچ متبلور می شود و به صورت ورقه ای نازک سفید رنگ، سطح زمین را می پوشاند. به صورت توده های بزرگ در سازندهای تهنشستی حوزه های دریایی و دریاچه ای، هنگام خشک شدن، به وجود آمده اند. گاهی بر اثر آبش (ئیدراتاسیون) انیدریت به صورت توده های بزرگ در سنگهای تهنشستی تشکیل شده اند (در این حالت افزایش حجم پیدا می کنند و موجب به هم خوردگی وضع طبیعی تهنشستها می شوند). معادن گچ در بیشتر نقاط ایران وجود دارد. در جزیرة هرمز. سردرة خوار، و در بعضی از معادن گچ مسگر آباد، واقع در مشرق تهران، بلورهای بسیار زیبایی از گچ به طور ساده یا به شکل ماکل سر نیزه ای پیدا می شود. در فلات مرکزی ایران گنبدهای گچ و نمک، که متعلق به دورة اولیگوسن یا نئوژن هستند، را زیاد می توان یافت.
کاربرد:
اهمیت زیادی در ساختمان بناها دارد. در قالب گیری نیز به کار می رود. در گچ بری، تزیین داخل اطاقها، و برای به هم چسباندن آجرها مصرف می شود. در جراحی، صنعت کاغذ سازی، مجسمه سازی، و غیره کاربرد دارد.
کلرورها
فلوئورها
نیتراتها
یدراتها
خانوادة خاراها
گرانیت
گرانیت از کلمة گرانوم به معنی دانه مشتق شده است این سنگها اصولاً از فلدسپات، کوارتز، و میکا تشکیل شده اند.
گرانیت دارای بافت دانه ای است . ابعاد عناصر آن ممکن است میکروسکوپی باشد ولی بیشتر اوقات عناصر آن با چشم دیده می شود و گاهی نیز ابعاد عناصر آن ممکن است به چند سانتی متر و حتی چند متر برسد.
در قصر فیروزه، واقع در مشرق تهران، گرانیتهایی که میکای سیاه و آمفیبول دارند به صورت باتولیت بالا آمده اند. در راه کرمان و سیرجان و در نزدیکی گردنة «خانه سرخه» گرانیتهایی با میکای سیاه وجود دارد. در اطراف مشهد، گرانیت با میکای سیاه و ارتوزهای گلی رنگی دیده می شود. در آذربایجان، همدان ، و همچنین در کوههای فلات مرکزی و مغرب ایران نیز گرانیت یافت می شود.
کاربرد : گرانیت سنگی است به رنگ روشن که قابلیت صیقلی شدن دارد. سختی و مقاومت آن در مقابل عوامل جوی بسیار زیاد است. انواعی که بلورهای آن ریزتر هستند، مقاومتشان بیشتر است. مقاومت متوسط گرانیتها در مقابل فشار 1500 کیلوگرم بر هر سانتی متر مربع است.
گرانیت برای تزیین بناها، ساختن ستونها، پله های ساختمان، و همچنین در ساختمان اسکله ها، موج شکنها، و سدها و برای تهیة تخته سنگهای روی نهرها و سنگفرش پیاده روها و غیره به کار می رود.
از بعضی از اقسام آن مانند گرانیتهای گلی رنگ ناحیة وژ و گرانیک سرخ رنگ سوئد، سنگهای بسیار زیبایی برای روکش بناها و تزیین داخل ساختمانها تهیه می کنند. اکثر کانیهای رادیو آکتیو را در توده های گرانیتی ، به صورت «میانبار» می توان یافت.
خانوادة سینیت
–سینیت (کلمة سینیت از نام شهر قدیمی سیین واقع در مصر آمده است) گرانیتی است بدون کوارتز که اغلب محتوی آمفیبول و پیروکسن بوده و فلدسپات آن بیشتر از نوع ارتوز است.
در ایران، بخصوص در شمال غربی آن، سینیت به شکل رگه هایی در میان توده های گرانیتی یافت می شود.
کاربرد :
مقاومت این سنگ در مقابل عوامل خارجی تقریباً مانند گرانیت است و به این لحاظ همان موارد استعمال گرانیت را دارد. سینیت، مانند گرانیت، برای سنگفرش، تزیین بناها، پایة مجسمه ها، ستون عمارات، و غیره به کار می رود. به علت کم داشتن میکا، بهتر از گرانیتها صیقلی می شود و از طرفی فلدسپاتها و آمفیبول آن، چون اغلب دارای رنگهای زیبایی هستند، بیشتر از گرانیتها برای تزیین بنا به کار می رود.
3- خانوادة دیوریت
– دیوریت (دیوریت، کلمه ای یونانی است به معنی تشخیص دادن) از فلدسپات کالکوسدیک (به ویژه از اولیگو کلاز، آندزین، و ماکلهای آلبیت)، میکای سیاه، و هورنبلاند تشکیل شده است و فاقد میکای سیاه است.
اقسام گابرو :
کاربرد – گابرو سنگی است تیره رنگ و سخت. در مقابل عوامل جوی پر مقاومت و مقاومت آن در مقابل فشار مساوی مقاومت گرانیت است. بر اثر خواص آن را نیز مانند گرانیتها در ساختن بناها به کار می برند.
خانوادة پریدوتیت
– سنگهای این خانواده اصولاً از پریدو و سرپانتین تشکیل شده اند و ممکن است با هورنبلاند، پیروکسن، بیوتیت، و غیره همراه باشند. رنگ آنها تیره و بافت آنها معمولاً دانه ای است.
سر پانتین در ایران، انارک «پیازی» مشهد، و طالقان قزوین وجود دارد. در «پیازی » سرپانتین محتوی ژیوبرتیت است.
مورد استعمال
– پریدوتیتها و سرپانتینهایی که سیاه رنگ یا سبز تیره اند، مانند گابرو، در ساختمان بناها به کار می روند. در پریدوتیتها گاهی بر اثر تجزیة قسمتی از اولیوین، گروناهای سرخ رنگ پدیدار می شود و در نتیجه پس از صیقلی شدن، سنگ بسیار زیبایی برای تزیین بنا از آن به دست می آید.
دولریت
- دولریتها از فلدسپاتهای کالکوسدیک و پیروکسن تشکیل شده اند و ممکن است آمفیبول، اولیوین ، و کوارتز نیز داشته باشند یا فاقد آنها باشند.
بستر
– دولریت به صورت توده، رگه، وروانه زیاد دیده می شود. بخصوص به صورت «روانه» توأم با بمب، لاپیلی، و خاکستر آتشفشانی زیاد وجود دارد. سنگهای آذرین دوران دیرینزیوی بیشتر از نوع «دیاباز» است که اغلب در زیر تهنشستها قرار گرفته اند. دولریت در سوئد، وژ، انگلستان، ساکس، بوهم، و ایالات متحد آمریکا یافت می شود.
کاربرد
– دیاباز را زیاد برای سنگفرش خیابانها استعمال می کنند. مقاومت آن در مقابل فشار زیاد است و هر سانتی متر مربع آن می تواند تحمل 2000 تا 2600 کیلوگرم فشار را بکند. بعضی از انواع آن نیز به نوعی سنگ ساختمان مصرف می شود.
سنگهای آتشفشانی
1- خانوادة ریولیت
–ریولیت از دو کلمة روآ 6 به معنی چیزی که جریان می یابد و لیتوس به معنی سنگ آمده است. این سنگ را به علت اینکه ابتدا در جزایر «لیپاری» یافته اند، لیپاریت نیز می نامند.
در ایران، در جزیرة هرمز، پرفیرهای کوارتزدار و در خنجین (بین اراک و همدان)، و در راه بندرعباس به شیراز ریولیت دیده شده است.
کاربرد
–ریولیتها برای سنگ فرش خیابانها زیاد مصرف می شود. از بعضی از انواع آنها سنگهای تزیینی تهیه می کنند.
2- خانوادة زبرسنگ یا تراکیت
- تراکیت (تراکیت مشتق از کلمة یونانی تراکوس به معنی خشن است) همردیف کهسنگی سینیت است. بافت آن کهسنگی است. هنگام لمس خشن به نظر می رسد.
اقسام تراکیتها
دومیت
فونولیتها
بستر
– اورتوفیر مخصوص آتشفشانهای دورة کربونیفر است و در ناحیة وژ، اورال. قسمت مرکزی فرانسه، و سایر نواحی دیده می شود. تراکیتهای جدید ممکن است به شکل گنبد یا به شکل روانه و رگه بیرون آمده باشند. بعضی از آتشفشانهای فعال امروزی، مانند وولکانو، دارای گدازه های تراکیتی هستند. قسمتی از گدازه های کوه دماوند نیز از نوع تراکیت است . در ناحیة بم ، در کرمان، تراکیت دیده شده است.
کاربرد
–تراکیت اغلب برای ساختمان به کار می رود. مقاومت آن در مقابل اختلاف درجة دما و فشار کم، به طور متوسط مساوی 600 تا 700 کیلوگرم بر هر سانتی متر مربع است. با وجود این کمی مقاومت، آن را برای سنگفرش و زیرسازی خیابانها استعمال می کنند.
3- خانوادة آندزیت
– آندزیت همردیف کهسنگی دیوریت بوده و نهانبلور است. با چشم نمی توان هیچ گونه عنصری در آن تشخیص داد و بندرت ممکن است در آن فلدسپات را به صورت سوزنهای نازکی دید. هنگامی که سنگ سماقی باشد بلورهای درشت عبارتند از فلدسپات کالکوسدیک (اولیکو کلاز، آندزین)، بیوتیت، هورنبلاند و اوژیت. آندزیتها هنگام لمس خشن هستند و کم و بیش متخلخل بوده و رنگ آنها خاکستری و گاهش تقریباً سیاه است.
کاربرد - پرفیریتها و آندزیتها سنگهایی به رنگ خاکستری پر رنگ هستند. سختی و مقاومت آنها در مقابل عوامل جوی زیاد است. از این جهت در ساختمان بنا و سنگفرش خیابانها زیاد به کار می روند.
4- خانوادة سیاهسنگ (بازالت)
- بازالت همردیف کهسنگی گابروست . «پیدا بلورهای» آن از اولیوین و اوژیت و همچنین میکای سیاه تشکیل شده است.
فلدسپات که خیلی بندارت به صورت پیدا بلور در آن دیده می شود از پلاژیوکلازهای بازیک (لابرادور، بیتوونیت، آنورتیت) است.
کاربرد
- سیاهسنگ سنگی است سیاه یا خاکستری مایل به سیاه. چگالی آن زیاد و ذراتش متراکم است. سختی آن مساوی سختی فولاد است. مقاومت آن در مقابل فشار متغیر است. تحمل فشار بعضی از آنها به 1100 و در برخی دیگر به 3500 و حتی به 5000 کیلوگرم بر هر سانتی متر مربع می رسد. مقاومت آن در مقابل عوامل جوی نیز بسیار است. از این رو آن را برای ساختن بدنة ساختمانها، سنگفرش خیابانها، پایة پلها، و غیره به کار می برند.
از مخلوط کردن پوکسنگهای بازالتی با سیمان، می توان سنگهای سبک وزنی برای ساختمان تهیه کرد. سیاهسنگ پوست ماری یا ابلق برای ساختن مقبره ها و سنگ مزارها مصرف می شود.
سنگهای تهنشستی
سنگهای تهنشستی دارای منشأ بیرونی هستند و بسیاری از آنها در آب تهنشین شده اند و به این علت آنها را تهنشستهای آبی نیز می گویند. عده ای از آنها نیز در هوا گذاشته می شوند. به این جهت آنها را تهنشستهای بادی می نامند.
ساختار سنگهای تهنشستی
– در سنگهای تهنشستی نیز، برحسب وضع قرار گرفتن مواد تشکیل دهندة آنها، انواعی به قرار زیر می توان تشخیص داد:
ساختار متخلخل
– هنگامی که سنگ دارای خلل و فرج زیاد باشد می گویند که دارای ساختار متخلخل است، مانند گل سفید. در خلل و فرج این گونه سنگها مقداری هوا یا آب می تواند قرار گیرد.
ساختار حفره ای
– سنگهایی که دارای ساختاری حفره ای هستند، محتوی حفره های بزرگی بوده که با چشم قابل رؤیت است، مانند سنگ آسیا.
ساختار سست
– در ساختار سست، ذرات تشکیل دهندة سنگ به یکدیگر نچسبیده اند و به آزادی قابل نقل و انتقال و جابه جا شدن هستند، مانند ماسه.
ساختار همگن
– سنگهایی که دارای ساختار همگن هستند، خواص تمام قسمتهای آنها یکسان می باشد، مانند رس.
ساختار ناهمگن
– در ساختار ناهمگن تمام قسمتهای سنگ یکسان نیست، مانند سنگ آهک خشن.
ساختار شکننده
– سنگهایی که به آسانی خرد و متلاشی می شوند دارای ساختاری سست یا خرد شونده هستند، مانند گل سفید.
ساختار اردوالی
– ساختار اردوالی ساختاری است که به آسانی ورقه ورقه می شود، مانند سنگ لوح.
ساختار قندوار
– در ساختار قندوار دانه های تشکیل دهندة سنگ مانند ذرات قند در مقطع سنگ مشاهده می شوند، مانند گچ قندی.
ما در اینجا سنگهای تهنشستی را بر حسب (منشأ آنها به سه دستة : سنگهای تهنشستی آواری، سنگهای تهنشستی شیمیایی، و سنگهای تهنشستی کربوندار تقسیم می کنیم، در ضمن، به شرح هر سنگی ، در این سه دسته، در رده بندی آن از نظر ترکیب شیمیایی نیز اشاره خواهیم کرد.
سنگهای تهنشستی آواری
سنگهای تهنشستی آواری یا تخریبی، شامل سنگهای مختلفی است که دارای منشأ واحدی هستند. این سنگها بر اثر عوامل مختلف مانند جریان آب، حرکت یخچال، و باد از محل اولیة خود حرکت کرده و هر اندازه که از مبدأ خود به نقاط دورتر انتقال یافته باشند بیشتر خرد شده و گوشه ها و زوایایشان از میان رفته و مدور شده اند. این قطعات خرد شده را برحسب بزرگی و کوچکی به اسامی زیر می نامند :
ریگ، که قطرشان بزرگتر از 10 میلی متر است؛
شن، که قطرشان میان 1 تا 10 میلی متر است؛
ماسه، که قطرشان میان 1/0 تا 1 میلی متر است؛
گل ، که قطرشان میان 005/0 تا 1/0 میلی متر است؛
رس (قطر 0001/0 تا 005/0 میلی متر است.
خانواده ماسه و ماسه سنگها
–کوارتز موجود در سنگهای آذرین و دگرگونی، مانند گرانیت، گرانولیت، گنایس، میکاشیست، و غیره، بتدریج بر اثر جریان آب خرید شده تشکیل شن، ریگ، و ماسه می دهد.
کاربرد – ماسه های سفید رنگ را در شیشه سازی به کار می برند. ماسه های ناخالص را برای تهیة ساروج و تهیة قالب در ریخته گری استعمال می کنند.
بستر –ماسه سنگ، در بسیاری از نقاط ایران به مقدار زیادی یافت می شود. ماسه سنگهای دورة لیاس، که اغلب با زغال و آثار زغالی توأم است، در نزدیکی طبس و در اکثر نقاط البرز مانند آبیک، شمشک، راه چالوس ، در شمال کرمان در ناحیة کوه بادامو، در مشرق کرمانشاه؛ در 12 کیلومتری مغرب مورچه خورت، در «چشمه گل» نزدیک تربت شیخ جام، در جنوب کوه کلاهه واقع در شمال گرکان (جنوب تفرش) در محلی به نام «قاشدم» دیده شده است.
کاربرد –مقاومت ماسه سنگ و کوارتزیت در مقابل فشار متغیر است. بعضی از آنها 175 کیلوگرم و برخی دیگر تا 1800 کیلوگرم بر هر سانتی متر مربع تحمل فشار می کنند. ماسه سنگها را برای سنگ فرش، ساختمان بنا، و انواع شیستی آنها را برای پوشانیدن سقف خانه ها به کار می برند.
خانوادة جوشسنگها
1- جوشسنگها – هر گاه قطعاتی از سنگهای خرد شده به وسیلة سیمانی به یکدیگر بچسبند تشکیل جوشسنگها را می دهند.
بستر
–جوشسنگ در بسیاری از نقاط ایران مشاهده می شود. در جنوب شرقی زنوز برشهایی که متعلق به دورة دونی است با بقایای قطعات استخوانی ماهیها دیده شده است. در حبله رود، در شمال منجیل، در جنوب قریة رودبار، در طرقبه، واقع در 12 کیلومتری مغرب مشهد، در مغرب مورچه خورت، در شمال بندرعباس، در جنوب شرقی فیروزکوه در شمال دریاچة ارومیه، در نزدیکی ارومیه، در آسماری، در نزدیکی همدان ، در شمال قزوین و بسیاری از نقاط دیگر جوشسنگ یافت می شود.
کاربرد
– جوشسنگها در ساختمان بناها کمتر مورد استعمال دارند ولی برشهای خوشرنگ، جزء سنگهای تزیینی به کار می روند.
مرمر
– از نظر سنگ شناسی، مرمر (از کلمة یونانی «مارموروس» به معنی درخشان آمده است) سنگی است آهکی که متبلور بوده و دارای دانه هایی اغست که با چشم قابل رؤیت هستند. در اصطلاح بنایی به کلیة آهکهای متراکمی که8 قابل صیقل شدن باشند، مرمر اطلاق می شود. دانه های متبلور مرمر از نوع کلسیت است.
بستر
–آهک در میان شیستهای متبلور یافت می شود و بنابراین از سنگهای دگرگونی است. تحت فشار زیاد با افزایش درجة دما، در مجاورت CO2 می توان آهک را به طور مصنوعی به مرمر تبدیل کرد.
آهک
– انواع از آهک را که دارای دانه های ریز یا کاملاً متراکم هستند به طور ساده آهک می گویند. بقایای صدفهای نرم تنان، در سنگ آهک زیاد دیده می شود و در اغلب آنها کمابیش مواد رسی را می توان یافت. رنگ آهکها زیاد متغیر است.
بستر
– انواع سنگهای آهکی را در بیشتر نقاط ایران می توان یافت. آهکهای فوزولین دار در طبس، آهکهای تخمی در کوه بی بی شهربانو، آهکهای قیری در بختیاری، آهکهای نومولیتی در راه فیروز کوه به سمنان ، در نزدیکی معادن فیروزه نیشابور، در جنوب مشهد.
آهکرس
آهکرس در سیمان سازی مورد استعمال دارد و زمینهای آهکرسی از لحاظ کشاورزی بهتر از زمینهای رسی است.
بستر
–آهکرس در اکثر نواحی ایران به مقدار زیاد یافت می شود. آهکرسهای گلوبیژرین دار دورة آهکین (کرتاسه) در نزدیکی ده امام حسن، واقع در جنوب قصر شیرین و در نزدیکی خلیج فارس، و سایر نواحی دیده شده است. آهکرسهای گچدار و نمکدار در بسیاری از نقاط مانند کرمان، سردرة خوار، اطراف قم، کاشان و غیره فراوان است.
سنگهای دگرگونی یا بلور لایه
سنگهای بلور لایه سنگهای مطبق متبلوری هستند که بر اثر موازی قرار گرفتن عناصر سنگ، متورق می شوند و به صورت صفحات و ورقه های نازیکی در می آیند. عناصر تشکیل دهندة سنگهای بلور لایه، نظیر عناصر سنگهای آذرین است ولی بعضی از کانیها در آنها مشاهده می شود که مختص به خود این سنگهاست. دربارة منشأ آنها نظریه های مختلفی وجود دارد. عده ای آنها را جزو نخستین زمین می دانند. ممکن است منشأ بعضی از آنها نیز چنین باشد ولی بیشتر آنها بر اثر تغییر شکل سنگهای تهنشستی و آذرین به وجود آمده اند و این تغییر شکل تحت تأثیر سه عامل فشار، دمای بسیار زیاد، و واکنشهای شیمیایی گازهای کانی ساز انجام گرفته است.
آلودگی آبهای زیر زمینی تقریباً ناشی از فعالیتهای انسان است. در مناطقی که تراکم جهت زیاد و انسان استفاده می کند از خشکی، آبهای زیر زمینی خیلی آسیب پذیرند. تقریباًهر عملی که موجب تغییرات شیمیایی با هدر رفتن آب باشد ممکن است روی محیط زیست تأثیر بگذارد. زمانی که آبهای زیر زمینی آلوده شدند، از بین بردن آلودگی مشکل و هزینه زیادی دارد. برای جلوگیری از آلودگی، باید بفهمیم که چگونه آبهای سطحی و زیرزمینی با هم در ارتباط اند. آبهای سطحی و زیر زمینی به طور مستقیم با هم ارتباط دارند. در صورت وجود یک منبع سالم در مجاورت یک منبع آلوده، احتمال آلودگی آب بسیار زیاد است که منجر به آلودگی آبهای زیر زمینی می شود. شبیه به خواص شیمیایی، فیزیکی و بیولوژی آلاینده، آلاینده می تواند منتشر کند آلودگی در محیط های دیگر به وسیله جریان های آبخیزه ( بعضی از آلاینده ها به خاطر خواص فیزیکی و شیمیایی، همیشه از جریان آبخیزها پیروی نمی کنند)
هم آب و هم آلاینده ها جاری می شوند در جهت پستی و بلندی زمین از مناطق اشباع شده به مناطق خالی. خاکهایی که دارای خلل و فرج و نفوذ پذیر هستند تمایل دارند به انتقال آب و آلاینده های مختلف با سرعت شیبی به داخل یک آبخیز. زمانی که آبهای زیر زمینی به طور آهسته جابجا می شوند: آلاینده ها وارد آبهای زیر زمینی می شوند. به خاطر همین جابجایی آهسته، آلاینده ها تمایل دارند که اثراتشان را به طور غلیظ و به شکل یک توده پر در آبهای زیر زمینی به جا بگذارد. ( شکل شمارۀ 1). این جریان در امتداد مسیر مشابهی از آبهای زیر زمینی جاری می شود. اندازه و سرعتع توده بستگی به مقدار و نوع آلاینده دارد. آبهای زیر زمینی و آلاینده ها می توانند به سرعت از میان صخره ها عبور کنند. این صخره ها موجب به وجود آمدن یک مشکل غیر عادی در کنترل آلاینده می شود به خاطر اینکه صخره ها به طور گسترده دارای فضای مختلفی هستند و پیروی نمی کنند از خطوط تراز سطح منطقه یا شیبهیدرولیکی زمینی آلاینده هایی که به آبهای زیر زمینی نفوذ کرده اند ممکن است به چاه های اطراف برسند که آب بعضی از این چاه ها قابل آشامیدن است. آلاینده هایی که درآبهای سطحی وجود دارند می توانند به آلودگی آبهای زیرزمینی کمک کنند. معمولاً بزرگترین تفاوت بین یک منبع آلاینده و آبهای زیرزمینی آن پدیده های طبیعی خواهند بود که باعث افزایش غلظت آلاینده است. پدیده هایی مانند آسایش، روپگال شدگی ممکن است قرار بگیرند در لایه هایی از خاک در منطقه اشباع نشده و سبب کاهش غلظت آلاینده قبل از آنکه به آبهای زیر زمینی وارد شود آلاینده هایی که بدون عبور از مناطق اشباع شده و به طور مستقیم وارد آبهای زیر زمینی می شوند غلظت کمتری نسبت به دیگر آلاینده ها دارند به هر حال به دلیل اینکه آبهای زیر زمینی به آهستگی جابجا می شوند آلاینده های ورودی به این آبها معمولاً غلظت کمتری نسبت به آب های سطحی دارند.
منابع آلودگی آبهای زیر زمینی
منابع آلودگی ممکن است طبیعی، فعالیتهای انسان، اقامت، تجاری، صنعت و یا فعالیتهای کشاورزی باشد. آلاینده ها از راه های مختلفی می توانند وارد آبهای زیر زمینی شوند از جمله در اثر فعالیت هایی در سطح زمین مانند سرازیر شدن آبهای صنایع یا از طریق سیستم های ذخیره بنزین در زیرزمین و یا از طریفپق سازه های زیرزمینی مانند چاه ها.
منابع طبیعی:
بعضی از مواد در خاک وجود دارندکه ممکن است حل شوند در آبهای زیر زمینی مانند آهکی، منگنز، آرسنیک و ...... بعضی از این مواد تولید رنگ، بو ،مزه در آب می کنند. آبهای آشامیدنی که غلظت غیر قابل قبولی از این مواد را دارند استفاده نمی شوند به عنوان آب آشامیدنی یا مصارف خانگی مگر اینکه تصفیه شوند.
آلودگی آبهای زمینی:
دفع غلط و نامناسب فاضلابهای زیان آور و پر خطر فاضلابها و گندابهای خطرناک و مضّر همواره می باید به روش درست و صحیح دفع گردند، بدین معنی که باید گفت توسط گروه جهت دفع نمودن فاضلاب های خطرناک و یا از طریق سیستم شهری جمع آوری فاضلاب و در زبانهای مشخص این امر صورت گیرد. خیلی از مواد شیمیایی نباید به داخل سیستم فاضلاب خانگی ریخته شوند که اینها شامل مجموعه های روغن( مثلاً روغن موتور یا روغن پخت و پز)، مواد شیمیایی مربوط به چمن ،گیاه و باغ، رنگها و حلال ها و رقیق کننده های رنگ، داروهای ضد عفونی کننده و مواد گندزدا داروها، مواد شیمیایی مربوط به ظهور عکس و مواد شیمیایی مربوط به استخرهای شنا می باشد. و به نحوی مشابه خیلی از مواد بکار رفته در فرایندهای صنعتی نباید در فاضلاب محل کار ریخته شوند، زیرا آنها ممکن است بداخل یک منبع آب آشامیدنی راه یافته و آنرا آلوده سازند. شرکتها می باید آموزش دهند پرسنل خود را جهت استفاده صحیح از آب و نیز دفع و امحاء تمام مواد شیمیایی که در محل کار مورد استفاده قرار می گیرد.
انواع خیلی مختلف و مقادیر زیاد از موا د شیمیایی در مکان های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد، اهمیت دفع صحیح فاضلابهای آبها را بویژه به لحاظ رعایت سلامت آبهای زیر زمینی را بیشتر می کند رها کردن و ریختن و نشت از محصولات نفتی و شیمیایی ذخیره شده: تانکهای ذخیره سطحی روی زمین و نیز مخازن زیر زمینی ذخیره، عمدتاً و عموماً استفاده می شوند. برای ذخیره سازی محصولات نفتی و سایر مواد شیمیایی بطور مثال خیلی از منازل و مجموعه های آپارتمانی، مخازن ذخیرۀ نفت زیر زمینی دارند. خیلی از این شرکت های تجاری و کارخانجات و نیز مجموعه های شهری و بخشهای عمومی، دارای تانکها و منابع ذخیرۀ گازوئیل، نفت، روغن موتور، یا مواد شیمیایی بوده و آنها را در محل های خود نگهداری می کنند. صنایع از مخازن دخیره استفاده م یکنند تا مواد شیمیایی مورد مصرف در فرایندهای صنعتی را نگهداری نموده و یا اینکه کند. آبها و فاضلابها و مواد دفعی خطرناک را نگهداری می کنند تا توسط یک حمل کنندۀ مجاز جهت احجأ به محل های دیگر حمل گردند. تقریباً 4 میلیون تانک و منبع ذخیرل زیر زمینی در ایالات متحدۀ آمریکا وجود دارد و در طی سالها، مواد محتوای خیلی از این تانکها و مخازن نشست داده و بداخل محط نفوذ کرده اند. اگر یک مخزن زیر زمینی نگهداری مواد شیمیایی و نفتی دارای نشست و سوراخ بوده و این نشست گسترش یابد، که عمدتاً رخ می دهد برای تانکها بدلیل فرسودگی و پوسیدن و زنگ زدن، محتویاتش انتقال می یابد از طریق خاک و به آبهای تحت الارضی( زیر زمینی) می رسد. مخازن یکه استاندارد های ایالتی و فدرال را برای سیستمهای جدید و به روز شده دریافت می کنند، احتمال کمتری وجود دارد که دچار مشکل شوند امّا نیز آنها کاملاً محفوظ از نشتی و طوراخ شدگی نیستند. رها کردن تانکهای زیر زمینی به حال خود و عدم خارج نمودن آنها پس از عدم استفاده، مشکل دیگری است زیرا امکان این تانکها، اغلب ناشناخته باقی خواهد ماند. تانکهای ذخیره سطح زمین نیز می توانند یک خطر بالقوه برای آبهای زیر زمینی محسوب گردند و این در صورتی است که طوراخ شده و نشستی در آنها رخ دهد و به نحو مناسب و مقتضی در محل خود آب بندی نشده باشند، نگهداری مواد شیمیایی بنحو نامناسب و غیر صحیح، نگهداری درهم و برهم و حمل غیر اصولی آنها و نیز کیفیت نا مرغوب حمل کننده های این مواد می تواند مخاطرۀ بزرگی برای آبهای زمینی محسوب شود. کامیونهای حمل کنندۀ سوخت و قطارهای حمل مواد شیمیایی و نفتی نیز مخاطرت بزرگ دیگری برای محبت نگهداری و آبهای زیر زمینی محسوب می شوند. هر سال تقریباً 16000 مورد نشست مواد شیمیایی از تانکرهای حمل سوخت، قطارها و تانکهای ذخیرۀ، رخ میدهد و شناسایی آنها اغلب در مواقعی است که مواد موجود در آنها، بداخل زمین انتقال یافته است. در مکان رخ دادن یک حادثۀ نشستی، مواد شیمیایی، اغلب با آب رقیق و آبکی شده و آنگاه بداخل خاک نفوذ کرده و احتمال الودگی آبهای زمینی را افزایش می یابد. آلوده شدن خاک از طریق هزاران مورد آلودگی ناشی از نشت کانالهای فاضلاب و حوضچه ها و چکه و پر شدن خاک در مراکز صنعتی یا شهری در کشور صورت می گیرد. مواد شیمیایی که می باید دفع گردند در فاضلابهای مخصوص، بداخل فاضلاب شهری راه یافته و از آن طریق خا را نیز آلوده می نمایند و علاوه بر این امر، وضعیت سیستم فاضلاب خانگی نیز تنظیم نبوده و چکه بداخل خاک صورت می گیرد. بدلیل چکه، مواد شیمیایی بداخل آبهای زمینی نفوذ می کنند و این امر بوسیلۀ بارندگیها و نزولات آسمانی و نیز جریانهای آبهای سطحی نظیر رودخانه ها، صورت می گیرد. حوضچه ها و کانالهای حرکتی مواد لازم است که وضعیت سفالی یا خطوط ساخته شده از مواد مصنوعی داشته و موادی که بواسطه شستشو از خاک می گذرند را بتوسط سیستم های جمع آوری، جمع آوری نمده و بدینوسیله، خاک را محافظت نمایند و در نتیجه آبهای زمینی نیز از آلودگی حفظ گردند. اگر چه بیشتر کانالها و حوضچه های مربوط به نگهداری و حرکت مواد شیمیایی و نفتی، چنین حفاظ هایی را ندارند. بیشتر کانالهای قدیم، عمدتاً مُشرف به سفره ها و حوزه های آب زیر زمینی و یا نزدیک به آبهای سطحی در جاهائیکه امکان انتقال و نشست و نفوذ به خاک وجود دارد اخداث شده اند و اگر چه این آبها کم عمق می باشند، لیکن به پتانسیل رساندن مواد الاینده به آبهای زیر زمینی را دارند. کانالهای حمل مواد چنانچه بنحو مقتضی پوشش داده نشوند می توانند به آلوده نمودن آبهای زمینی و خاکهای اطراف خود ادامه دهند و این پوشش دادن باید با مواد مناسب عایق بندی که مانع از نفوذ و بسط مواد شیمیایی و نفتی می شود صورت گیرد.
§ آبگیریهای سطحی و ظاهری:
آبگیرهای سطحی، مرتبط هستند با تالابها و استخرهای سطحی کم عمق و مردابهایی که بتوسط صنایع و سیستم های فاضلاب شهری برای ذخیره سازی و تحت عمل قرار دادن( جهت خنثی سازی شیمیایی) و امحأ فاضلاب های مایع مورد استفاده قرار می گیرند. در حدود 180000 تالاب و برکه و استخر مسطحی در ایالات متحدۀ آمریکا وجود دارد. همانند حوضچه های عمل نگهداری مواد نفتی و شیمیایی، امکانات جدید و تجهیزات برای حوضچه های سطحی مورد نیاز است تا خطوط ارتباطی و حوضچه ها را عایق بندی نمایند، لیکن حتی گاهی اوقات، همین تجهیزات نیز ممکن است نشست بدهند.
§مجاهای فاضلاب رو و گندابراها و خطوط لوله:
مجراهای فاضلاب و لوله های ارتباطی گاهی اوقات، دچار نشست سیالات میگردند و این نشست به خاک های اطراف و دوربُر آنها و آبهای زمینی صورت می گیرد. فاضلاب ها مشتمل هستند بر مواد آلی، نمک های غیر آلی، مواد سنگین، باکتریها، ویروسها و نیتروژن. سایر خطوط لوله که مواد شیمیایی و نفت در درون آنها جاری است نیز منبع نشست شناخته شده اند، بویژه مواد در داخل آنها در جریان بوده و حالت خورنده و موجب زنگ و خوردگی می شوند.
§افت کش ها و کردهای شیمیایی:
میلیونها تن از کولها و آفت کش های شیمیایی مثلاً ( علف کش ها که مواد سمی علیه علفهای هرز می باشند، حشره کش ها، داروها و عوامل کشندۀ حیوانات جونده، مواد دافع یا نابود کنندۀ قارچها و ضد کرمها( داروهای کشندۀ کرمها)) بصورت سالانه در ایالات متحدۀ آمریکا برای تولید محصولات استفاده می شود. علاوه ب کشاورزان، خانه داران، تجّار( برای زمینهای گلف) مراکز خدمات عمومی و همگانی و شهرداریها از این مواد استفاده می کنند. یک تعداد از این آفت کش ها و کردهای شیمیایی( برخی از آنها که به میزان بالایی سمی زهر آگین می باشند به داخل سفره های آب زمینی و زیر زمینی نفوذ کرده اند و این کار بدنبال استفادۀ طبیعی و یا حالت ویژه و خاص ایتفاده از آن ( بصورت افراطی و غیر طبیعی) انجام گرفته است. برخی از آفت کش ها در خاک . آب برای ماهای زیاد تا سالهای زیادی باقی می مانند. منبع بالقوۀ دیگر در خصوص آلودگی آبهای ارضی، بقایای حیوانی می باشد که نفوذ می کند به داخل زمین از سوراخهای ایجاد شده در زمین های کشاورزی ( لانه هایشان). این سوراخها می باید بنحوی مناسب بسته شوند . بقایای جانوران می باید از آنها خارج شوند. در بین سالهای 1985 تا 1992 ،دفتر EPA مربوط به آفت کشش ها و مواد شیمیایی زهری و سمی، و نیز فتر " آبها" یک تحقیقد در خصوص بقا و پایداری آفت کش ها انجام دادند تا مشخص سازند که چه تعداد از چاههای آب آشامیدنی در سرتاسر کشور وجود دارند که حاوی آفت کش ها و نیترات و مواد مرتبط با این مواد شیمیایی می باشند. تحقیق همچنین آنالیز و تجزیه و تحلیل نمود عوامل وابسته به آلودگی چاههای آبهای آشامیدنی بوسیلۀ آفت کش ها و نیتراتها را در تحقیق نمونه هایی از 1300 مورد از جاه های عرضۀ آب خانگی روستایی و نیز چاههای برداشت آب همگانی ( عمومی) دریافتند که تقریباً 6/3 درصد از چا ههای آب دارای نیترات با غلظت بالای مقدار حداکثر مجاز تعیین شده در سطح فدرال می باشد و نیمی از این چاه ها نیز حاوی نیترات بالای حداقل گزارش شده برای حد کجاز نیترات یعنی 15/0 میلی گرم در لیتر می باشند تحقیق همچنین گزارش داده است که تقریباً 80 درصد از چاههای آب که مورد آزمایش قرار گرفته اند حاوی علف کش ها در سطحی بالاتر از حداکثر آلودگی مجاز تعیین شده توسط کمیتۀ فدرال مشاورۀ سلامتی می باشد. تنها 10 درصد از چاه های روستایی بصورت عملی و عینی در مزارع واقع شده بودند. امّا یک میزان بیشتری از آلودگی توسط مواد شیمیایی کشاورزی در چاههای روشتایی که برای آب آشامیدنی مورد استفاده قرار می گیرند، وجود دارد. بعد از تجزیه و تحلیل های بیشتر، EPA بر آورد نمود که برای چاههایی که حاوی آفت کش ها می باشند ،درصد مهمی که احتمالاً حاوی و دارای غلظت شیمیایی بالایی متجاوز از حدود تعیین شدۀ زیانبار برای سلامتی، وجود دارد مثلاً حداکثر سطوح آلودگی و یا میزان و سطح تعیین شده توسط مشاورین تندرستی و سلامتی تقرباً 14 درصد از چاههای آب مورد آزمایش قرار گرفته، حاوی مقادیری بالایی از آفت کش ها( یک یا دونوع) بودند که بالاتر از حداقل گزارش شده و حدود قابل قبول در تحقیق می بود. عمومی ترین و رایج ترین آفت کشی که ملاحظه شده آترازین و متابولینرهای " دی متیل تتراکلرو فدالات" ( محصولات زیر مجموعۀ آن) باعلامت اختصاریDCPA که عموماً به آن داکتال گفته می شود) می بودند که در خیلی از برنامه های کنترل علفهای هرز و تیز جهت حفاظت چن از علفهای مهاجم بکار می رود.
§چاههای زهکشی:
چاه های زهکشی در مناطق و سرزمینهای مرطوب مورد استفاده قرار می گیرند تا کمک کنند به زهکشی آب و جمع آوری آن از سطوح زمین و حمل آن به خاک های عمیق تر. این چاه ها ممکن است حاوی مواد شیمیایی و باکتریهای مربوط به کشاورزی باشند.
§چاه های تزریقی:
برای زهکشی های سطحی و جمع آوری آبهای بارش و مازاد بروی سطح زمین، جمع آوری مایعات، دفع فاضلاب ها و دفع آبهای مناطق صنعتی، تجاری و مراکز همگانی و عمومی استفاده می شود این چاه ها توسط برنامۀ کنترل چاههای تزریقی تحت لارضی EPA، مورد استفاده قرار می گیرند در ایالات نیرانگلند، این چاه ها ممکن نیست که مورد استفاده قرار گیرند برای عملیات و استفاده های صنعتی و تجاری و دفع آبهای خطرناک از این مجموعه ها چاه های تزریقی استفاده شده در این ناحیه عمدتاً ک معمق هستند و شامل چاهک هها و چاههای خشک جهت تنظیم و هدایت آبهای حاصل از طوفانها و بارشهای ناشی از انقلابات جوّی می باشند. زهکش های سطحی، به لحاظ تاریخی و از دیر باز توسط حرفه های مختلف جهت آبهای اضافی و مورد استفاده قرار گرفته اند امروزه، چنانچه حرفه ای آبها و مایعات فاضلابی را به یک سیستم مخزن فاضلاب و گندابراه هدایت می شود و یا از چاه های خشک و یا زهکش های سطحی استفاده نمایند، می یابد اطلاعاتی را در خصوص عملیات و کارکرد خوش به EPA ایالات متحدۀ آمریکا و یا دایرۀ حفاظت محیط ایالاتی خود، ارائه نمایند. چاه های دفعی فاضلابها که به عنوان مخاطره ای برای آبهای آشامیدنی محسوب میشوند، ممنوع شده اند و می باید بسته شوند، به سیستم فاضلاب عمومی اتصال داده شده اند و یا به مخازن نگهداری و ذخیره مرتبز گشته اند.
§ چاههایی که به روش درست احداث نگردیده اند:
مشکلات مجتمع با چاههایی که به روش درستی احداث نگردیده اند از دیگر مشکلات مطرح است که می تواند منجر به لودگی آبهای زمینی شود و این در موقعی رخ می دهد که آبهای سطح زمین به داخل این چاهها ، هدایت شود.
§چاه هایی که به روشی درست و صحیح به حال خد رها نشده اند( چاه های متروکه):
این چاه ها می توانند بعنوان یک مجرا و معبر( مانال) عمل کنند که از طریق آن آلودگیها می توانند برسند به یک حوزه و سفرۀ آب و این در حالتی است که جدار محافظ و عایق بندی شده ودیوارۀ پوشش داده شده آن خارج گردد که اغلب نیز چنین اتفاقی م یافتد و یا اینکه پوشش محافظ آن، دچار پوسیدگی و متلاشی شدن گردد . علاوه بر آن برخی از مردم، چاه های متروکه را برای دفع فاضلابهایی نظیر روغن موتورهای تعویضی استفاده می کنند. این چاهها ممکن ایت به یک سفر ۀزمینی آب برسند که چاههای استخراج آ ب آشامیدنی از آن هزینه می شود. چاه های اکتضافی متروکه( بطور مثال برای نفت، کشف گاز . یا کشف زغال سنگ) و چاههای که برای تست بکار می روند و معمولاً نیز به صورت روباز و نپوشیده هستند نیز یک کانال و مجرای بالقوه جهت آلودگی آبها محسوب می شوند.
§ چاه های عرضۀ آب آشامیدنی فعال:
چاه هایی که به روشی ضعیف و نا مرغوب، می توان منجر به آلودگی آبهای زمین شوند. مسایل و مشکلات ساخت از جمله عایق بندی و پوشش معیوب و ناقص، پوشش ها و غلاف چاه نامناسب و یا فقدان صفحات بهم پیوسته، اجازه میدهد به آبهای خارج و هرگونه آلودگی های همراه که به داخل چاه ها راه یابند. منابع چنین آلودگیهایی می تواند آبهای مازادسطحی حاصل از بارندگی و یافاضلابهای حاصل از دامداریها یا سیستم های گندابها باشد. آلودگیهای جا گرفته در اطراف یک چاه می تواند کیفیت آب چاه را دچار تغییر و تنرلدرجه کیفیت نماید. مسائل و مشکلات مرتبط با احداث چاه ها، احتمال بیشتری دارد که در چاه های قدیمی رخ دهد که قبل از برقراری استانداردهای ناظر بر چاه ها نیز مقررات حاک بر فاضلابهای کشتارگاهها و چاه ها ی بویم احداث شده اند.
§ چاه های آبیاری که به شکلی ضعیف و نامرغوب احداث گردیده اند:
این چاه ها می توانند اجازه بدهند به آلودگیها که وارد آبهای زمینی شوند: اغلب آفت کش ها و کودهای شیمیایی که در زمینه های کشاورزی مجاور در این چاهها استفاده شیونده وارد آب این چاه ها می گردند.
فعالیت های معدن کاری:
معادن فعال و متروکه می توانند در امر آلودگی آبهای زمنی، مشارکت داشته باشند. رسوب و ته نشیتی می تواند مواد معدنی حل شدنی را از فاضلابهای معادن به آبهای زیر زمینی برساند( این مواد به عنوان پس مانده ها و مواد فاسد شناخته میشوند) این ضایعات، اغلب حاوی فلز، اسید، مواد معدنی و کانی و سولفید می باشند، معادن متروکه، اغلب بعنوان چاه ها و چاله گردان فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرند. علاوه بر آن، معادل گاهی اوقات هوا به داخل آنها پمپ می شود تا خشک شوند. این پمپ نمودن هوا می تواند موجب یک انتقال به سمت بالای آبهای آلوده زمینی شود که ممکن است به درون چاه آب مصرفی هدایت کنند.
تاثیرات آلودگی های آبهای زمینی:
آلودگی آبهای زمینی می تواند منجر به کیفیت نازل آب مصرفی شود( آب آشامیدنی) و نیز موج کاهش عرضۀ آب توسط چاه گردد، سیستمهای آب سطحی را دچار تغییر سازد، موجب بالا رفتن هزینه های تصفیۀ آب گردد و موجب افزایش قیمت و هزیه برای روشهای دیگر بدست آوردن آب شود و بصورت بالقوه، یک مشکل برای امنیت و سلامت بشری گردد. تبعات آبهای زمیین آلوده و یا آبهای سطحی تغییر کیفت داده، اغلب جدّی است و بطور مثال، دهانه و مصب رودخانه هایی که بوسیلۀ نیتروژن بالای منابع آبهای زمینی، تاثیر پذیرفته اند، وضعیت مکان زندگی حلزونها و صدف بودن را از دست داده اند. در برخی موارد و نمونه ها آلودگی آب زمینی، بحدی حاد و شدید است که عرضۀ آب از آن چاه و سفرۀ زیر زمینی آب باید رها شده و آن چاه بصورت متروکه باید اعلام گردد.( برای آب شامیدنی). در برخی موارد دیگر، آب زمینی می تواند پالایش و تصفیه شود و مجدداً مورد استفاده قرار گیرد و این در صورتی است که آلودگی خیلی حادو شدید نیباشد و شهرداری و سایر ارگانها مایل باشند که مقداری هزینه برای تصفیه آب انجام دهند. تعقیب و پیگیری اصلاح و بهبود در کیفیت آب و روشن نمودن و کنترب وضعیت بمدت سالهای زیادی جهت رفع آلودگی، لازم می باشد. از آنجا که آبهای زمینی عمدتاً به آهستگی حرکت می کنند، لذا آلودگی برای مدتهای طولانی و مدیدی از زنان، کشف نشده و نا یافته اقی می ماند. این امر تصفیۀ یک سفره و حوزۀ آب را که آلوده می باشد، سخت و دشوار می سازد ،اگز و نگوییم غیرممکن، اگز تصفیه آب مورد قبول واقع شود، هزینه آن از هزاران تا میلیونها دلار خواهد بود. همینکه منبع آب آلوده کنترل شد یا آلودگی از بین رفت، آبهای زمینی آلوده می تواند به چندین روش مورد ع مل اصلاح کردن و تصفیه قرار گیرد.
خودداری از آلودگی آب جهت جلوگیری از طرایت و انتقال این آلودگی ،پمپ نمودن آب، اصلاح و تصفیۀ آن و بازگرداندن آن به سفرۀ آب زیر زمینی، تعیین وضعیت آب که آیا آلوده است یا قابل مصرف است، چنانچه آلوده است، مورد تصفیه قرار گیرد، اجازه دادن به آب که سختی آن و آلودگیش کاهش یابد( بطور طبیعی، توأم با پیگیری و دنبال نمودن وضعیت) و توأم با دنبال نمودن یک عملیات و انجام صحیح کنترل شرایط منبع آب و آلودگی آن.
انتخاب تکنولوژی اصلاحی مناسب مبتنی بر عوامل و فاکتورهای اختصاصی وضعیت مکانی می باشد و اغلب از مجموعۀ عوامل مرتبط با هدف تصفیه و پالایش محسوب شده و ریسک بالقوه ای نیز وجود داد در رابطه با سلامتی انسان و محیط زیست که ایجاب می کند که حتماً این تصفیه صورت گیرد. تکنولوژی انتخاب شده باید واجد شرایطی باشد که اهداف تصفیه و پالایش را برآورده سازد. تکنولوژیهای مختلف و زیادی، موثر باشند برای گونه های مختلف آلودگی و اغلب چند تکنولوژی با یکدیگر ترکیب می شوند تا روش اصلاحی مطمئنی حاصل شود. موثر بودن روش اصلاحی و ترسیمی، بستگی دارد به شرایط هیدرولوژیکی( آب شناسی منطقه) که می باید قبل از انتخاب گزینۀ اصلاحی( جهت رفع آلودگی) مورد ارزیابی قرار گیرد. با داشتن و دانستن سختیو دشواری کار و هزینه های بالای پالایش و تصفیه یک سفره و حوزۀ آب آلوده شده، برخی ازجوامع، چاههای آلوده را به صورت متروکه رها کرده و اگر امکنپذیر باشد، از سایر منابع آب استفاده می کنندک بکار بردن منابع عرضۀ جایگزین یک ورد نسبتاً ( و بلکه بسیار) پر هزینه جهت آب آشامیدنی می باشد یک راه حل موقتی و پرهزینه آنست که از آبهای بطری شده خریداری گردد امّا این یک راه حل منطقی برای دراز مدت نمی باشد که یک جامعه مشکل آب آشامیدنی خود را بدین طرق حل کند. یک جامعه ممکن است تصمیم بگیرد که چاه های جدیدی احداث کند و در نواحی دیگری، بروی سفره ها و حوضه ها یآب دیگری، در چنین حالتی کنترل فرایند احداث این چاه ها و نیز چاه های سابق ضروری است تا مجدداً چاه های جدید، آلوده به آبهای چاه های قدیمی نگردند.
مشکلات و سائل بالقوۀ مرتبط با سلامتی:
یک تعدادی از میکروارگانسیم ها و هزاران مورد از مواد شیمیایی سنتزی، این توان بالقوه را دارند که آبهای زمینی زا آلوده نمایند. آبهای آشامیدنی حاوی باکتریها و ویروسها می باشند که موجب بروز بیماریهایی نظیر هپاتیت، و باویا " گیاردیاسیس" م یگردد و بیماری " دوتموی گلبولی" یا سندرم " بچۀ چشم آبی"، بیماری است که تاثیر بروی کودکان کوچک( خردسالان) می گذارد و می تواند از طریق آب آشامیدنی ایجاد شود که در آن نیترات بالایی وجود دارد. بنزین که یک ترکیب از گازوئیل م یآِد، یک " گارسینوژن" شناخته شده می باشد. تا ثیرات جدّی آبهای آلوده بر روی سلامتی انسانها کاملاً مشخص است و موجب عارضه هایی در کودکان بطور مثال مشکلات ذهنی- یادگیری عصبی- چشمانی و حتی مشکلات با روری و نازایی است. مزان غلظت و درصد مجاز عوامل موجود در آب توسط قوانین فدرال ایالات متحدۀ آمریکا تدوین شده است. اگر چه برای صدها عنصر شیمیایی و زیانبخش دیگر، عهنوز قاعده و قانونی تدوین نشده است. و خیلی از تاثیرات این مواد بروی سلامتی یا ناشناخته مانده است. و باید بدرستی شناخته نشده است. جلوگیری از رسیدن آلودگیها به آبهای زمین، بهترین راه جهت کاهش خطرات مرتبط با سلامتی است که در نتیجۀ کیفیت پایین آب آشامیدنی بوجود می آید.
وضع قوانین جهت نگه داری و مواظب از آبهای زمینی:
چندین قانون فدرال، کمک می کند به حفظ نگهداری کیفیت آبهای زمینی، قانون ایمنی آبهای آشامیدنی(SDWA) بر مبنای3 برنامۀ حفاظتی منابع آبهای آشامیدنی استوار گردیده است. برنامۀ حفاظت سرچشمه ها و منابع آب، برنامۀ حفاظت منابع و آبخیزدار، برنامه ارزیابی منابع آبی، همچنین جهت تنظیم و قانونمند کردن استفاده از چاههای تزریق زیرزمینی برای دفع فاضلابها نیز قوانینی توسط EPA و ایالات مختلف تدوین شده است که این اختیار را میدهد به ایالتها که آبهای آشامیدنی عرضه شده توسط سیستمهای ب عمومی را به سمت برخورداری از حداقل استانداردهای تعریف شده، هدایت کنند. قانون " آب پاکیزه و تمیز" که آبهای زمینی را تنظیم و قاعده مند می کند نیز به نگهداری آبهای سطحی بسط داده شده و آنها را نیز تحت پوشش دارد. این قانون استانداردهایی را برای جلوگیری از آلوده شده آبهای سطحی و میزان مجاز ناخالصیها در آنها، در نظر گرفته است. قانون اصلاح و بهبود و حفاظت منابع (RCRA) نیز در خصوص آلودگیها، ناخالصیها و فاضلابهای خطر ناک و غیر خطرناک تدوین و ارائه نموده است. قانون " مسئولیت، غرامت ،واکنش محیطی جامع" (CERCLA) یا سوپرفوند، مختار م یکند حکومت را که تصفیه و پالایش نماید آلودگیها را و یا منابع بالقوۀ آلودگی را که مکانهای تولیدی فاضلابهای خطرناک و یا مراکز تولید مواد شیمیایی ایجاد می نمایند و این اثر شامل آلودگی مربوط به عرضۀ آبهای آشامیدنی و تهدیدات بالقوه ا که متوجه آنها ست، می باشد. همچنین قانون CERCLE شامل حقوق اجتماعی برای شناخت راههای جلوگیری از آلودگی می باشد. قانون علف کشها، حشره کشها، و آفات و قارچهای انگلی مربوط به دولت فدرال، تنظیم و قاعده مند می نماید استفاده از آفت کشها را. قانون کنترل مواد (TSCA) استفاده از مواد شیمیایی ساخته شده را تنظیم قاعده مند می نمایند.
موضوعات
پيوندها
|
|||
 |
تبادل لینک هوشمند 